Uzman Dr. Fadime ÖCAL
Çocuk Hastalıkları Uzmanı
Karaman Özel Selçuklu Hastanesi Çocuk Hastalıkları Uzmanı Dr. Fadime ÖCAL çocuklarda idrar kaçırmanın sık karşılaşılan bir problem olduğunu belirtti. Çocuklarda idrar kontrolünün sinir sistemiyle paralel ilerlediğini söyleyen Evin yeni doğan döneminde bebeklerin sık idrar yaptığınıaktardı. Bu dönemde mesane ( idrar torbası ) beynin kontrolünden bağımsız otonom olarak çalışmakta ve kendiliğinden dolup boşalmaktadır. Çocuk büyüdükçe beynin kontrol mekanizmaları devreye girer ve mesanenin kontrolünü ele alırlar. Bu dönem çoğunlukla 2,5 – 3 yaşa denk gelmektedir. Bu dönem boyunca çocuklarda işeme sıklığı azalır. Sırasıyla önce gece dışkı kontrolü, sonra gündüz dışkı kontrolü bunları takiben gündüz idrar kontrolü ve son olarak da gece idrar kontrolü sağlanır. Bu normal gelişim sonucunda 3 yaş dolduğunda çocukların % 80 ‘ ni idrar ve gaita kontrolünü gece ve gündüz sağlamış durumdadır. Ancak 5 yaşındaki çocukların ise hala % 15 ‘ i gece uykuda yataklarını ıslatmaktadır ki biz bu duruma “enürezis nokturna” adını vermekteyiz”.diye belirtti.
4 yaşından önce çocukların çoğu yatağını ıslattığı için 5 yaşına kadar enürezis tanısı konmamalıdır. . İdrar kaçırmanın çeşitli sebepleri olabilir. İdrar yolu enfeksiyonları, böbrek hastalıkları, şeker hastalığı, omurilikte doğuştan olan meningomyelosel, mesane yani idrar torbası kapasitesinin azlığı, ruhsal olarak çocuğa stres ve sıkıntı oluşturan etkenlerin varlığı, özellikle gece idrar kaçırmaları için uyku bozuklukları, gece idrar miktarında artış gibi nedenler bulunmaktadır. Ayrıca anne baba ve yakınlarında gece idrar kaçırma şikayeti olan çocuklarda, erkeklerde, ailenin ilk çocuğunda daha sık görüldüğü bilinmektedir. Yatak ıslatan çocukların uykusunun ağır olduğu düşünülse de uyku çalışmalarında kuru kalan çocukla yatağını ıslatan çocuğun uyku örneklerinin farklı olmadığı gösterilmiştir.
Polikliniğimize getirilen çocuklarda dolu mesaneyi fark edip etmediği, zorlanma olmaksızın güçlü idrar akımı yapma yeteneğinin olup olmadığı, zor veya acil idrar yapma, sık idrar yapma, gündüz idrar kaçırma, kafa travması geçirme, idrarla birlikte kaka kaçırma, horlama, ağzı açık uyuma gibi durumlar sorulur. Elde edilen bilgiler ve genel muayene sonuçlarına göre idrar incelemesi, dışkıda parazit,böbrek ultrasonu bakılır. Fizik muayenede karında kitle, genital bölgede anomali, omurilikte spinal kord lezyonu dikkatle araştırılmalıdır.
Nasıl tedavi edilir?5 yaşından önce idrar kaçırma tedavisine başlamak erken kabul edilmektedir. 5 yaşından itibaren tedavi zamanını aile ve çocuğun beklentilerine göre düzenlemek daha doğru olur. Ancak çocuğun ruh sağlığı açısından okula başlamadan önce tedaviye başlanması gerekmektedir.Enürezis genellikle iyi gidişli ve geçici bir durumdur. Altta yatan bir anormallik saptanmayan çocuklarda günlük sıvı ihtiyaçlarının akşam yemeğine kadar karşılanması, akşam yemeğinden sonra az sıvı tüketilmesi tavsiye edilir. Bu çocukların gece en az bir kez aynı saatte uyandırılmaları önerilmektedir. Mesane kapasitesini artıracak egzersizler yararlı olabilmektedir. Bu önerilerle idrar kaçırmanın azalmadığı durumlarda ise özel alarm sistemleri ile koşullandırma tedavisi gibi daha ileri yöntemler ve ilaç tedavisi gündeme gelmektedir. Birçok çocuğun tedavi edilmese bile kendiliğinden ilerleyen dönemlerde düzeldiği bilinmektedir. Ancak idrar kaçırma hem çocuğun hem de ailenin sosyal hayatını oldukça olumsuz yönde etkilediği için tedavi önem kazanır. Tedaviye başlamadan önce 3 gün üst üste olacak şekilde yapılan işeme zamanı, günlük işeme sayısı, işenen idrar miktarı ve idrar kaçırmaların sayısının daha net belirlenebildiği işeme günlüğünün tutulması faydalı olur. Gece altına kaçıran çocuklarda medikal tedavi olarak çeşitli ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçların düzenli ve uygun kullanıldıkları takdirde ciddi hiçbir yan etkisi bulunmamaktadır ve güvenle kullanılabilir. Diğer bir tedavi yöntemi şeklide davranış tedavisidir: -Gece kalkıp tuvalete gitme bir hedef olarak kesinleştirilmeli -Tuvalete ulaşmak kolaylaştırılmalı.(Koridor ışığını açık bırakmak, yatağını inebilecek seviyede tutabilmek gibi) -Çocuğun kuru kalma sorumluluğunu üstüne almasına yardım edilmeli. -Yatmadan önceki 2 saat boyunca fazla sıvı alımından kaçınılmalı. -Kafein içeren içecekler ve yağlı gıdalardan uzak tutulmalı. -Yatağa girmeden tuvalete gidilmeli. -Gece kuru kalması için bez bağlanmamalı. -Ayrıca idrar kaçırma takvimi tutulması çok yararlı sonuçlar vermektedir. |